Herkese Açık Kolokyum serisinin 20’nci toplantısının konuğu Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden Dr. Öğretim Üyesi Canan Dağdeviren oldu. Etkinlikte MIT’de gerçekleştirdikleri yeni projeleri hakkında bilgi veren Dr. Öğr. Üyesi Dağdeviren, anneannesinin ördüğü Sivas çoraplarından ilham alarak hayata geçirdikleri yeni projelerinin de NASA tarafından onaylandığı müjdesini verdi.
Kadir Has Üniversitesi’nin gelenekselleştirdiği ve ekonomiden tarihe, sosyolojiden tasarıma birçok konunun ele alındığı “Herkese Açık Kolokyum”un 20’ncisi 11 Kasım Çarşamba günü Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden Dr. Öğretim Üyesi Canan Dağdeviren’in katılımıyla gerçekleşti. YouTube ve Zoom üzerinden online olarak düzenlenen kolokyumda Kadir Has Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sondan Durukanoğlu Feyiz, Dr. Öğr. Üyesi Dağdeviren’e Kadir Has Üniversitesi Genç Bilim İnsanı ödülü ile Türkiye’deki ilk ödülünü vermiş olmaktan dolayı büyük bir gurur duyduklarını söyledi. Dr. Öğr. Üyesi Dağdeviren de ünlü bilim insanı Stephen Hawking’den esinlenerek ALS hastalarının konuşmasını sağlamak için gerçekleştirdikleri projeye dair ilk bilgileri dünya lansmanından hemen önce Kadir Has Üniversitesi öğrencilerinin de katıldığı bir derste paylaştığını söyleyerek, bunun kendisi ve öğrenciler için de büyük bir motivasyon olduğunu kaydetti.
“Deneylerimi yaparken yaşadığım topraklardan güç alıyorum”
MIT’de gerçekleştirdikleri güncel projeleri hakkında bilgi veren Dr. Öğr. Üyesi Dağdeviren, “Laboratuvarımızda kimya, biyoloji ve diğer tıp alanlarını birleştirerek hayal edilmiş fakat henüz yapılmamış aletler bulmaya çalışıyoruz. Ben kendi deneylerimi yaparken önemli insanlardan ve hayatımda bana dokunan insanlardan feyz alıyorum. Aynı zamanda geldiğim ve yaşadığım toprakları da unutmuyorum. Bu bana büyük bir güç veriyor. Bir projeyi yaparken genelde uzun metrajlı filmini çekmeye de çalışıyorum, yaptığımız tüm deneylerin sürecini anlatmaya çalışıyorum ki özellikle öğrenciler bizim ne yaptığımızı görebilsinler. Onlar da bizim gidebildiğimiz yollardan gidebilsinler.” diye konuştu.
1999 Depremi’nde okulu hasar gördüğü için gittiği Adana’da o dönem anneannesinin ördüğü Sivas çoraplarından ilham alarak hayata geçirdiği projesini de anlatan Dr. Öğr. Üyesi Dağdeviren, “Sivaslı olan anneannem ve dedem bu çoraplara çok önem verirdi. Eskiden insanların cüzdanları yok. Anneannem de bu çorapların içerisine gizli gözler yapıyor. Ve bu gizli gözlerin içerisine parasını ve önemli eşyalarını koyuyor. Yaklaşık 2 sene önce, acaba biz de tekstilin içerisine anneannem gibi küçük odalar açıp elektronik aletleri ve esnek çekilebilir aletleri içine koyabilir miyiz diye düşündüm. Biz bu projeden önce yutulabilir sensör yapmıştık. Bu yutulabilir sensör ağızdan giriyor, yemek borusundan geçip karnın içine düşüyor. Çözülebilir bir kapsülün içerisine yerleştirilmiş Türk halısı şeklindeki elektronik alet açılıyor ve karnın çeperine yapışıyor. Siz yemek yedikçe, su içtikçe bu alet eğilip bükülüyor ve daha sonra size voltaj ve akım veriyor.” dedi.
NASA astronot giysilerinde kullanacak
Bu projelerinin patentini aldıklarını ve NASA’nın bu kaplamayı astronot kıyafetlerinde kullanmak istediğini söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Dağdeviren, “Özellikle astronot kıyafetleri üzerinde yapabilir miyiz diye sordular çünkü uzay çok iyonik bir ortam olduğu için elektronik aletler çalışmayabiliyor. Bunun önüne nasıl geçebiliriz diye sordular. Projemiz geçtiğimiz hafta NASA tarafından tekrar onaylandı. Projeyi devam ettirmeye çalışıyoruz. Fakat yaptığımız bu sistemin özellikle bu dönemde ne kadar yararlı olduğunu anladık. Bunu giyebiliyorsunuz ve vücudunuzdaki tüm değişiklikleri doktorunuzu aramadan gönderip bilgi alabiliyorsunuz.” diye konuştu.
Dünyanın en parlak 87 mühendisi arasında
Amerikan Ulusal Mühendisler Akademisi tarafından en parlak 87 mühendisten biri gösterilen Dr. Öğr. Üyesi Dağdeviren, 2007 yılında Hacettepe Üniversitesi Fizik Mühendisliği’nden mezun oldu. Prof. John A. Rogers danışmanlığında fizik, elektronik, kimya, malzeme, mekanik ve tıp alanlarının kapsamına giren esnek ve katlanabilir, vücut içine ve deri üstüne giydirilebilir elektronik aletler üzerinde çalışmalar yaptı. 2014 yılında Harvard Üniversitesi’nin “Genç Akademi Üyesi” seçilen Dağdeviren, tarihte bu ödülü Türkiye’den kazanan ilk kişi oldu. Canan Dağdeviren, 30 makale, 7 patent ve 40’ın üzerinde ulusal ve uluslararası ödüle sahiptir. 2017’de American Academy of Achievement’in Türkiye’den seçilen ilk inovasyon ve teknoloji delegesi olmuş ve “MIT Media Lab”de kendi araştırma grubunu kurarak akademisyen olarak araştırmalarına devam etmektedir.
